Veel onroerend goed in Wallonië zijn stedenbouwkundig in overtreding. Dat komt er veelal op neer dat zij geen (geheel of gedeeltelijk) officiële (bouw)vergunning hebben. In het verleden, en nog steeds, is het een heel gedoe met veelal juridische procedures om voor een onroerend goed alsnog een vergunning te krijgen. Op veel gemeentehuizen in Wallonië ontbreekt het vaak aan onvoldoende juridische kennis. Ook sinds het Waals Parlement het amnestiedecreet goedkeurde is er nog een moeilijke weg te gaan.
Wat houdt het amnestiedecreet in
Het amnestiedecreet zou kortweg in (moeten) houden dat onroerend goed van voor 1 maart 1998 en stedenbouwkundig in overtreding geregulariseerd wordt, anders gezegd gratie wordt verleend in verband met de stedenbouwkundige voorschriften.
Rechtbank beslist over wel of niet amnestie
De rechtbank beslist of het onroerend goed aan de voorwaarden van het amnestiedecreet voldoet. En omdat de rechtbank daarover beslist is er eigenlijk niets veranderd. Hiervoor is dienaangaande nodig een zogenaamde ‘’kracht van gewijzigde rechterlijke beslissing’’. Dus blijft de onzekerheid voorlopig nog alom bestaan.
Gemeenten (nog) buitenspel in amnestiedecreet
Een schriftelijke bevestiging van de gemeente waarin vermeld dat er amnestie is verleend is niet voldoende. Die beslissing is inderdaad niet bindend voor de gewestelijke ambtenaar die de overtreding nog strafrechtelijk kan vervolgen.
Amnestie of een regularisatieaanvraag
Buiten dus een beslissing van de rechtbank is de enige manier om zekerheid te krijgen een regularisatieaanvraag in te dienen.
De positie van de ‘’overtreder’’ in die procedure (regularisatievergunning) is minder voordelig dan in een strafrechtelijk procedure voor wat betreft de bewijslast.
Bewijslast amnestie versus regularisatie
Bij een administratieve regularisatieaanvraag moet de aanvrager bewijzen dat het aan de voorwaarden van het amnestiedecreet voldoet. Dit kan bijvoorbeeld door de datum van oprichting van het goed aan te tonen.
Bij een strafrechtelijke procedure moet het Openbaar Ministerie de overtreding bewijzen en dus ook waarom geen amnestie aan het goed werd verleend.
Gautier Beaujean
Hoe kan men de bouwdatum van een onroerend goed aantonen?
In het stedenbouwkundig recht heeft de bouwdatum van een onroerend goed belangrijke juridische gevolgen.
Die datum maakt het immers mogelijk om te bepalen welk recht van toepassing is bij de aanvraag van een regularisatievergunning. Volgens het strafrechtelijk recht dient immers de wet te worden toegepast die het gunstigst is voor de overtreder. Bij stedenbouw is dat vaak de wet die van toepassing was op het moment van de bouw, aangezien men vaststelt dat het stedenbouwkundig recht in de loop der tijd steeds meer beperkingen heeft opgelegd aan het eigendomsrecht.
Het moment waarop een onroerend goed werd gebouwd, geeft tevens aan of het in aanmerking komt voor de amnestieregeling voor overtredingen.
Het moment van de bouw doet bovendien de tienjarige periode ingaan die wordt vereist voor de verjaring van bepaalde stedenbouwkundige overtredingen.
De bouwdatum van een goed is een feitelijke kwestie die aan de hand van elk rechtsmiddel kan worden aangetoond. De overheid beschikt over een discretionaire beoordelingsbevoegdheid bij het onderzoek van de elementen die haar worden voorgelegd.
Toch worden bepaalde bewijselementen systematisch aanvaard door de administratieve overheid:
- de kadastrale informatie: het kadaster is een fiscaal instrument dat geen enkele juridische implicatie heeft op het vlak van stedenbouw. Toch wordt de door de administratie van het kadaster erkende bouwdatum van een onroerend goed systematisch aanvaard door de overheid.
- oude luchtfoto’s: het Nationaal Geografisch Instituut beschikt over luchtfoto’s vanaf de jaren 1950 tot op vandaag. Op de website van het Waals Gewest ‘walonmap’ vindt men tevens luchtfoto’s vanaf 1971 tot op heden.
Andere bewijselementen zijn minder doorslaggevend:
- getuigenissen: getuigenissen van buurtbewoners worden soms aanvaard;
- attesten van experts: indien die een approximatieve bouwdatum vermelden op basis van de gebruikte bouwelementen, kunnen ze ook worden aanvaard.
